Tüik : “Geniş Ailelerin Yüzde 25,7’si Yoksulluk Sınırının Altında Yaşıyor”

(ANKARA) – Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) “İstatistiklerle Aile 2023” raporunu açıkladı. Rapora göre, tek kişilik hane halklarının oranı arttı. Aralarında eş, anne, çocuk veya baba-çocuk ilişkisi olmadan birden fazla kişinin bir arada yaşadığı hane halklarının oranında artış gözlendi. Yaşı 16 ve üzeri olan bireylerin yaptığı akraba evliliklerinin, resmi evlilikler içindeki oranı düştü. Geniş ailelerin yüzde 25,7’si ise yoksulluk sınırının altında yaşıyor.

TÜİK verilerine göre, 2022 yılında toplam resmi evlilikler içinde, son evliliğinde birinci dereceden kuzenleri ile akraba evliliği yapmış 16 ve üzeri yaştaki bireylerin oranı yüzde 8,3 olarak kaydedilmiş.

“İstatistiklerle Aile 2023” raporuna göre, 2023 yılında toplam resmi evlilikler içinde son evliliğinde birinci dereceden kuzenleri ile akraba evliliği yapmış 16 ve üzeri yaştaki bireylerin oranı yüzde 8,2 oldu.

Aralarında eş, anne-çocuk veya baba-çocuk ilişkisi olmayan fertlerden oluşan hanehalklarının oranında 2015 yılında yüzde 2,2 iken 2023 yılında yüzde 3,3’e yükseldi.

Toplam hanehalkları içinde anne ve çocuklardan oluşan hanehalklarının oranının en yüksek olduğu iller sırasıyla yüzde 10,3 ile Elazığ, yüzde 10,2 ile Bingöl, yüzde 9,9 ile Adana olurken, bu oranın en düşük olduğu iller ise yüzde 5,2 ile Ardahan, yüzde 6 ile Kars ve Yozgat oldu.

Baba ve çocuklardan oluşan hanehalklarının oranının en yüksek olduğu iller sırasıyla yüzde 3,6 ile Kilis ve Malatya, yüzde 3,2 ile Hatay olurken, bu oranın en düşük olduğu iller ise yüzde 1,8 ile Nevşehir, yüzde 1,9 ile Sinop ve Tokat oldu.

YOKSULLUK SINIRI ALTINDA YAŞAYANLAR

Rapordaki gelir ve yaşam koşulları araştırması sonuçlarına göre, yoksulluk oranı 2023 yılında yüzde 21,7 oldu. Tek kişilik hanehalklarının yüzde 13,7’sinin, tek çekirdek aileden oluşan hanehalklarının yüzde 21,6’sının, geniş ailelerden oluşan hanehalklarının yüzde 25,7’sinin, çekirdek aile bulunmayan birden fazla kişiden oluşan hanehalklarının ise yüzde 13,6’sının yoksulluk sınırının altında yaşadığı kaydedildi.

AKRABA EVLİLİKLERİ

TÜİK’in Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) kayıtlarına göre, 2023 yılında toplam resmi evlilikler içinde son evliliğinde birinci dereceden kuzenleri ile akraba evliliği yapmış 16 ve üzeri yaştaki bireylerin oranı yüzde 8,2 oldu. Akraba evlilikleri akrabalık türüne göre incelendiğinde, akraba evliliği yapmış bireylerin yüzde 46,5’inin hala/dayı çocukları ile yüzde 27,2’sinin amca çocukları ile ve yüzde 26,3’ünün ise teyze çocukları ile evli olduğu kaydedildi.

Resmi evlenmeler içindeki akraba evlilikleri illere göre incelendiğinde, 2023 yılında toplam evli bireyler içinde son evliliğinde akraba evliliği yapmış 16 ve üzeri yaştaki bireylerin oranının en fazla olduğu iller sırasıyla yüzde 20,1 ile Mardin, yüzde 18,7 ile Şanlıurfa, yüzde 16,8 ile Diyarbakır oldu. Resmi evlilikler içinde akraba evliliği yapmış bireylerin oranının en az olduğu iller ise sırasıyla yüzde 1,1 ile Edirne, yüzde 1,5 ile Kırklareli yüzde 2 ile Çanakkale oldu.

RESMİ EVLİLİKLER İÇİNDEKİ AKRABA EVLİLİKLERİ ORANI

Evlenme istatistikleri sonuçlarına göre, 2010 yılında yapılan resmi evlenmelerin yüzde 5,9’unun akraba evliliği olduğu ve bu oranın 2018 yılında yüzde 4,3, 2023 yılında ise yüzde 3,2 olduğu görüldü. Akraba evliliği oranının en yüksek olduğu iller sırasıyla yüzde 17,7 ile Şanlıurfa, yüzde 12,4 ile Siirt, yüzde 12,3 ile Muş oldu. Akraba evliliği oranının en düşük olduğu iller sırasıyla 0,5 ile Edirne, yüzde 0,6 ile Kırklareli ve Bartın oldu.

TÜİK’in Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sonuçlarından elde ettiği verilere göre Türkiye’de 2008 yılında 4 kişi olan ortalama hanehalkı büyüklüğü 2023 yılında azalma eğilimi göstererek 3,14 kişiye düştü.

Ortalama hanehalkı büyüklüğünün en yüksek olduğu il, 4,86 kişi ile Şırnak oldu. Şırnak’ı 4,67 kişi ile Şanlıurfa, 4,61 kişi ile Batman izledi. Ortalama hanehalkı büyüklüğünün en düşük olduğu iller ise 2,54 kişi ile Çanakkale, 2,60 kişi ile Giresun ve 2,61 kişi ile Balıkesir oldu.

ADNKS sonuçlarına göre, 2015 yılında yüzde 14,4 olan yalnız yaşayan fertlerden oluşan tek kişilik hanehalklarının oranı 2023 yılında yüzde 19,7’ye yükseldi. 2023 yılında tek kişilik hanehalklarının oranının en yüksek olduğu il sırasıyla yüzde 30,4 ile Gümüşhane, yüzde 29,2 ile Tunceli ve yüzde 29 ile Giresun oldu.

Geniş aileden oluşan hanehalklarının oranında ise azalma görüldü. Geniş aile olarak tanımlanan ve en az bir çekirdek aile ve diğer kişilerden oluşan hanehalklarının oranı 2015 yılında yüzde 16,5 iken 2023 yılında yüzde 13,2’ye düştü.

TEK EBEVEYN VE ÇOCUKLARDAN OLUŞAN HANEHALKLARI

Türkiye’de 2023 yılında toplam hanehalklarının yüzde 10,6’sını tek ebeveyn ve çocuklardan oluşan hanehalkları oluşturdu. Toplam hanehalklarının yüzde 2,4’ünü baba ve çocuklardan oluşan, yüzde 8,2’sini ise anne ve çocuklardan oluşan hanehalklarının oluşturduğu görüldü. Tek ebeveyn ve çocuklardan oluşan hanehalklarının oranının en yüksek olduğu iller sırasıyla yüzde 13,2 ile  Elazığ yüzde 12,9 ile Bingöl yüzde 12,7 ile Adana oldu. Bu oranın en düşük olduğu iller ise yüzde 7,4 ile Ardahan, yüzde 8 ile Kars ve yüzde 8,1 ile Yozgat oldu.

Geniş aileden oluşan hanehalklarının oranının en yüksek olduğu il Hakkari oldu.

“MUTLULUK KAYNAĞI KENDİSİ” OLANLARIN ORANI “MUTLULUK KAYNAĞI EŞİ” OLANLARDAN YÜKSEK

Yaşam Memnuniyeti Araştırması, 2023 sonuçlarına göre bireylerin mutluluk kaynağı olan kişiler incelendiğinde, kendilerini en çok ailelerinin mutlu ettiğini belirtenlerin oranı yüzde 69,9 olurken, bunu sırasıyla yüzde 15 ile çocukları, yüzde 5,4 ile kendisi, yüzde 3,8 ile eşi, %2,9 ile anne/babası ve yüzde 1,8 ile torunları takip etti.

“ANNESİ VEFAT ETMİŞ ERKEK ÇOCUK SAYISI 41 BİN 847, KIZ ÇOCUĞU SAYISI 40 BİN 444”

ADNKS sonuçlarına göre, 2023 yılında Türkiye’de 22 milyon 206 bin 34 çocuk içinde, hem annesi hem babası vefat etmiş çocuk sayısının 5 bin 461, babası vefat etmiş çocuk sayısının 263 bin 757, annesi vefat etmiş çocuk sayısının ise 82 bin 291 olduğu görüldü.

Cinsiyete göre incelendiğinde, hem annesi hem babası vefat etmiş erkek çocuk sayısının 2 bin 848, kız çocuk sayısının 2 bin 613, babası vefat etmiş erkek çocuk sayısının 134 bin 881, kız çocuk sayısının 128 bin 876, annesi vefat etmiş erkek çocuk sayısının 41 bin 847, kız çocuk sayısının 40 bin 444 olduğu görüldü.

“171 BİN ÇİFT BOŞANDI, VELAYET ANNEYE VERİLDİ”

Kesinleşen boşanma davaları sonucunda 2023 yılında 171 bin 881 çift boşanırken 171 bin 213 çocuk velayete verildi. Boşanma davaları sonucu, çocukların velayetinin çoğunlukla anneye verildiği görüldü. Çocukların velayetinin 2023 yılında yüzde 74,9’u anneye, yüzde 25,1’i babaya verildi.

“İNTERNETE ERİŞİM ORANI YÜZDE 95,5”

Hanehalkı bilişim teknolojileri kullanım araştırması sonuçlarına göre, evden İnternete erişim imkanına sahip olan hanelerin oranı 2004 yılında yüzde 7 iken 2023 yılında bu oran yüzde 95,5 oldu. Diğer yandan hanelerde dizüstü, tablet, netbook gibi taşınabilir bilgisayar bulunma oranı yüzde 0,9’dan yüzde 45,2’ye, cep telefonu/akıllı telefon bulunma oranı yüzde 53,7’den yüzde 99,7’ye yükseldi.

2023 yılında konutun mülkiyet durumlarına ilişkin verilere göre, fertlerin yüzde 56,2’si kendine ait konutta otururken, yüzde 27,8’i ise kiracı. Lojmanda oturanların oranı yüzde 0,9 olurken, kendi konutunda oturmayıp kira ödemeyenlerin oranı ise yüzde 15,1. Fertlerin yüzde 32,6’sı 2023 yılında konutunda izolasyondan dolayı ısınma sorunu yaşadığını, yüzde 32’si sızdıran çatı, nemli duvarlar, çürümüş pencere çerçevesi vb. nedenlerle sorun yaşadığını, yüzde 19,8’i ise  trafik veya endüstrinin neden olduğu hava kirliliği, çevre kirliliği veya diğer çevresel sorunlar yaşadığını kaydetti.